اقامه نماز (قرآن)برپایی نماز یکی از ضروریان دین اسلام و از وظایف مهم حاکم جامعه اسلامی است. وجود برخی عوامل زمینه‌ساز برپاداشتن نماز است. در این مقاله زمینه‌های اقامه نماز با توجه به آیات قرآن معرفی می‌شوند. فهرست مندرجات۲ - خیر بودن اقامه نماز ۳ - وظیفه حاکمان ۴ - اوصاف سالکان ۵ - شرط رهبری جامعه اسلامی ۶ - آسانی اقامه نماز ۷ - زمینه‌های اقامه نماز ۷.۱ - آخرت‌طلبی ۷.۲ - امنیّت ۷.۳ - ایمان ۷.۴ - ترس از قیامت ۷.۵ - تسلیم ۷.۶ - تقوا ۷.۷ - تمسّک به کتاب خدا ۷.۸ - توجّه به حشر ۷.۹ - توجّه به نظارت خدا ۷.۱۰ - توصیه ۷.۱۱ - جهاد ۷.۱۲ - حکومت ۷.۱۳ - دعا ۷.۱۴ - ذکر خدا ۷.۱۵ - صبر ۷.۱۶ - عقل ۷.۱۷ - قدرت ۷.۱۸ - گمان به لقای خدا ۷.۱۹ - محبّت ۷.۲۰ - موعظه ۷.۲۱ - یقین به آخرت ۸ - پانویس ۹ - منبع ۱ - ضرورت اقامه نمازضرورت انجام دادن نماز، با رعايت تمامى حدود و احکام آن: الَّذِينَ ... وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ ... مقصود از «اقامه صلاة» انجام دادن آن با حدود، فرائض و واجبات است. نيز---) ۲ - خیر بودن اقامه نمازاقامه نماز، مصداق خیر و توشه‌اى براى آخرت: ۱. وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ ... وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ .... ۲. إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنى مِنْ ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مِنَ الَّذِينَ مَعَكَ وَ اللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَيَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضى وَ آخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنْهُ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ أَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَيْراً وَ أَعْظَمَ أَجْراً وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ. ۳ - وظیفه حاکماناقامه نماز و گسترش آن در جامعه، وظيفه حاكمان: ۱. إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ. ۲. الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ. ۴ - اوصاف سالکاناقامه نماز، از اوصاف سالکان صراط مستقیم: وَ جَعَلَنِي مُبارَكاً أَيْنَ ما كُنْتُ وَ أَوْصانِي بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ ما دُمْتُ حَيًّا وَ إِنَّ اللَّهَ رَبِّي وَ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ. ۵ - شرط رهبری جامعه اسلامیاقامه نماز، از شرايط ولایت و رهبری در جامعه اسلامی: إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ. ۶ - آسانى اقامه نمازايمان به لقاءالله و بازگشت به خدا، زمينه آسان شدن اقامه نماز: وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِينَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ وَ أَنَّهُمْ إِلَيْهِ راجِعُونَ. ۷ - زمينه‌هاى اقامه نماز۷.۱ - آخرتطلبىنقش آخرت‌طلبی، در برپايى نماز: وَ ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ الْآخِرَةُ خَيْرٌ وَ أَبْقى. «بل تؤثرون ...» اضراب و اعراض از ماقبل است ودلالت مى‌كند كه اگر آنان دنیا را بر آخرت مقدم نمى‌داشتند آنچه موجب فلاح آنان مى‌شد، انجام مى‌دادند. ۷.۲ - امنيّتامنیّت و رفع خطر، زمينه‌اى براى اقامه نماز، به طور كامل و تمامى شرايط: ۱. حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى وَ قُومُوا لِلَّهِ قانِتِينَ فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالًا أَوْ رُكْباناً فَإِذا أَمِنْتُمْ فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَما عَلَّمَكُمْ ما لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ. ۲. الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَ بِيَعٌ وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيراً وَ لَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ. ۳. وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ. ۷.۳ - ايمان••• ایمان، زمينه‌ساز اقامه نماز: ۱. إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ. ۲. ... وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ يُحافِظُونَ. ۳. إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ ... الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ .... ۴. إِنَّما ... مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ .... ۵. وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ ... وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ .... ••• ایمان به آخرت، زمينه‌اى براى برپايى نماز: ۱. وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ ارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِينَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ وَ أَنَّهُمْ إِلَيْهِ راجِعُونَ. ۲. ... وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ يُحافِظُونَ. ۳. ... مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ .... ••• نقش ایمان به قرآن، در مراقبت بر برگزارى نماز: وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ ... وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ يُحافِظُونَ. ۷.۴ - ترس از قيامتترس از قیامت، زمينه اقامه نماز: رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلاةِ وَ إِيتاءِ الزَّكاةِ يَخافُونَ يَوْماً تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَ الْأَبْصارُ. ۷.۵ - تسليمتسلیم در برابر خدا، زمينه‌ساز برپا داشتن نماز: ... وَ أُمِرْنا لِنُسْلِمَ لِرَبِّ الْعالَمِينَ وَ أَنْ أَقِيمُوا الصَّلاةَ .... ۷.۶ - تقوا••• تقوا، زمينه برپايى نماز به هنگام سحر: قُلْ أَ أُنَبِّئُكُمْ بِخَيْرٍ مِنْ ذلِكُمْ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها وَ أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ الصَّابِرِينَ وَ الصَّادِقِينَ وَ الْقانِتِينَ وَ الْمُنْفِقِينَ وَ الْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحارِ . براساس روايت منقول از امام صادق علیه‌السلام، منظور از آيه ياد شده نمازگزاران در وقت سحر است. ••• رعايت تقوا، زمينه‌ساز اقامه نماز: مُنِيبِينَ إِلَيْهِ وَ اتَّقُوهُ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ لا تَكُونُوا مِنَ الْمُشْرِكِينَ. ۷.۷ - تمسّك به كتاب خداکتابهای آسمانی و پايبندى به دستورات آن، زمينه‌ساز بر پاداشتن نماز: وَ الَّذِينَ يُمَسِّكُونَ بِالْكِتابِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ إِنَّا لا نُضِيعُ أَجْرَ الْمُصْلِحِينَ . استفاده از فعل مضارع «يمسكون» در بيان تمسك به كتاب و فعل ماضى «اقاموا» در بيان اقامه نماز مى‌تواند اشاره به برداشت مزبور داشته باشد. ۷.۸ - توجّه به حشرتوجّه به حشر، زمينه‌ساز اقامه نماز: وَ أَنْ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ اتَّقُوهُ وَ هُوَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ. ۷.۹ - توجّه به نظارت خداباور و توجّه آدمى به آگاهى و نظارت خدا بر اعمال، زمينه‌ساز اداى نماز: وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ. ۷.۱۰ - توصيهرجوع شود به مقاله توصیه به نماز (قرآن) ۷.۱۱ - جهاد••• جهاد، از عوامل تخفيف در تهجّد و برداشته شدن وجوب نماز شب از مسلمانان: إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنى مِنْ ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مِنَ الَّذِينَ مَعَكَ وَ اللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَيَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضى وَ آخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنْهُ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ أَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَيْراً وَ أَعْظَمَ أَجْراً وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ. ••• جهاد در راه خدا، زمينه ساز حفظ مساجد، یاد خدا و نماز: الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَ بِيَعٌ وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيراً وَ لَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ. مقصود از «صلوات» کنیسه یهود است و وجه نامگذارى به اين نام، اقامه نماز در آن است و «مساجد» معبد معروف مسلمانان است و نامگذارى آن به اين اسم از باب اختصاص سجده به نماز مسلمانان است. ۷.۱۲ - حكومتبرپايى و گسترش نماز در جامعه، مرهون قدرت و حكومت مؤمنان: الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ .... ۷.۱۳ - دعا••• نقش دعا در اقامه نماز براى توفيق آدمى: وَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِناً وَ اجْنُبْنِي وَ بَنِيَّ أَنْ نَعْبُدَ الْأَصْنامَ رَبَّنا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنا لِيُقِيمُوا الصَّلاةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَ ارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ. ••• مطلوب بودن دعا براى توفيق خود و فرزندان، جهت اقامه نماز: رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي .... ۷.۱۴ - ذكر خداياد نام و اوصاف خدا، سوق‌دهنده انسان به عبادت و نماز: قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى وَ ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى. ۷.۱۵ - صبرصبر، زمينه‌ساز اقامه نماز و مراقبت بر آن: ۱. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا ... بنابر گفته برخى مفسران و روايات منقول از ائمه عليهم‌السلام مقصود از «صابروا» صبر بر نمازهای فریضه است. ۲. وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ ...وَ اصْبِرْ فَإِنَ .... ۳. وَ الَّذِينَ صَبَرُوا ابْتِغاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ .... ۴. وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْها .... ۵. يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ ... وَ اصْبِرْ عَلى ما أَصابَكَ .... ۷.۱۶ - عقلعقل و خرد، زمينه ساز اقامه نماز: وَ إِذا نادَيْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ اتَّخَذُوها هُزُواً وَ لَعِباً ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَعْقِلُونَ. ۷.۱۷ - قدرتبرپايى و گسترش نماز در جامعه، مرهون قدرت و حکومت مؤمنان: الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ .... ۷.۱۸ - گمان به لقاى خداگمان به لقای خدا زمينه اقامه نماز: وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِينَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ وَ أَنَّهُمْ إِلَيْهِ راجِعُونَ. با كارگير «يظنون» (گمان دارند) در مسئله رجوع به خداوند-/ كه هر مسلمانى بايد اعتقاد جزمى به آن داشته باشد-/ اشاره با اين دارد كه: حتى گمان به قيامت و رجوع به خداوند نيز در اقامه نماز تأثير بسزايى دارد. ۷.۱۹ - محبّتنقش برخورد دوستانه و محبّت‌آميز، در دعوت ديگران به اقامه نماز: وَ إِذْ قالَ لُقْمانُ لِابْنِهِ وَ هُوَ يَعِظُهُ ... يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ ... مصغَّر آوردن «بُنىَّ» براى مهرورزى و شفقت است. ۷.۲۰ - موعظهنقش موعظه، در به پا داشتن نماز: وَ إِذْ قالَ لُقْمانُ لِابْنِهِ وَ هُوَ يَعِظُهُ ... يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ .... ۷.۲۱ - يقين به آخرتنقش یقین به آخرت، در برپا داشتن نماز: ۱. الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ. ۲. الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ. ۸ - پانویس۹ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۴۱۲، برگرفته از مقاله «اقامه نماز». رده‌های این صفحه : موضوعات قرآنی | نماز
|